Minggu, 30 Oktober 2011

Materi Macapat

Macapat

Macapat inggih menika salah satunggaling sekar alit ingkang gumathuk kaliyan aturanipun inggih menika guru gatra, guru wilangan saha guru lagu.
- Guru gatra inggih menika cacahing laring saben setunggal pada (bait).
- Guru wilangan inggih menika cacahing wanda (suku kata) saben setunggal gatra.
- Guru lagu inggih menika tibaning swara ing pungkasaneing gatra.
Jinising sekar macapat wonten sewelas lan sekar macapat menika nggambaraken lelampahaning manungsa wiwit wonten padharanipun ibu dumui wonten ing kuburan. 
  1. Maskumambang, menika nggambaraken nalika manungsa taksih wonten ing padharanipun ibu.  12i, 6a, 8i, 8a
  2. Mijil, menika nggambaraken nalik manungsa lair wonten ing dunya. 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u
  3. Sinom, menika nggambaraken nalika manungsa taksih muda (nom).8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a
  4. Kinanthi, menika nggambaraken nalika manungsa mbetahaken bimbingan (kanthi). 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i
  5. Asmarandhana, menika nggambaraken nalika manungsa nggadhahi raos tresna dhumateng tiyang sanes. 8a, 8i, 8e, 8a, 7a, 8u, 8a
  6. Gambuh, menika nggambaraken nalika manungsa sambuh jumbuh kaliyan pasanganipun 7u, 10u, 12i, 8u, 8o
  7. Dhandhanggula, menika nggambaraken nalika manungsa ngraosaken manising gesang.10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a
  8. Dhurma, menika nggambaraken nalika manungsa ndharmakaken gesangipun kangge tiyang sanes. 12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i
  9. Pangkur, menika nggambaraken nalika manungsa nebihi hawa nafsu dunya. 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i
  10. Megatruh, menika nggambaraken nalika manungsa sampun pisah kaliyan ruh. 12u, 8i, 8u, 8i, 8o
  11. Pocung, menika nggambaraken nalika manungsa sampun wonten ing ngalam kubur. 12u, 6a, 8i, 12a

Selasa, 25 Oktober 2011

Sastra Jawa

SASTRA JAWA

Sastra jawa mulai dikenal atau muncul ketika ditemukan sebuah prasasti di daerah Sukobumi, Pare, Kediri Jawa Timur. Prasasti ini bertarikh 25 Maret atau 804 Masehi dan ditulis dengan menggunakan bahasa Jawa Kuno serta berbentuk kakawin. Karena prasasti ini ditemukan di daerah Sukobumi makan prasasti ini lebih dikenal dengan nama Prasasti Sukobumi.
Adanya atau ditemukannya prasasti tersebut menjadikan awala dari adanya sastra Jawa. SastrJawa dapat dibagi menjadi empat, yaitu:
1. Sastra Jawa Kuna
2. Sastra Jawa Tengahan
3. Sastra Jawa Baru
4. Sastra Jawa Modern

Sastra Jawa Kuna
Sastra jawa kuna dimulai dengan ditemukannya prasasti yang memuat sebuah kakawin dengan bahasa jawa kuna. prasasti tersebut adalahPrasasti Sukobumi. Sastra jawa kuna ditulis dengan menggunakan bahasa Jawa Kuna dan ditulis sekitar abad ke-9 sampai abad ke-14 Masehi. Hasil dari sastra Jawa Modern berupa prosa (gancaran) dan puisi (kakawin). Sastra Jawa Kuna yang berbentuk prosa (gancaran) antara lain: Candrakirana, Sang Hyang Kamahayanikan, Brahmandapurana dan Kunjarakarna. Sedangkan yang berbentuk Puisi (kakawin) antara lain: Ramayana, Barathayudha, Arjunawiwaha,  Negarakertagawa, Arjunawiwaha dan Sotasoma. Hasil karya sastra pada jaman ini banyak yang sangat terkenal, antaranya sudah tak asing lagi Ramayana dan mahabaratha, ada juga Sotasoma karya Empu Tantular dimana di dalamnya terdapat kalimat Bhineka Tunggal Ika yang sekarang digunakan sebagai semboyan negara kita.

Sastra Jawa Tengahan
Sastra Jawa Tengahan muncul ketika jaman Majapahit kir-kira abad ke-13 sampai abad ke-16. Hasil karya sastra pada jaman ini berupa kidung. Kidung juga ada yang berbentuk prosa dan puisi. Kidung yang berbentuk prosa antara lain: Tantupanggelaran, Calonarang, Tantrikamandhaka, Korawasrama, Pararaton. Sedangkan kidung yang berbentuk puisi antara lain: Kakawin Dewaruci, Sudamala, Panji Anggreni. 

Sastra Jawa Baru
Sastra Jawa Baru muncul ketika jaman Islam yakni pada jaman kerajaan Demak pada sekitar abad ke-15 dan ke-16. Ketika masyarakat Jawa telah mengenal suatu keyakinan baru, maka mereka juga akan mengubah gaya dalam menulis karya sastranya. Dahulu yang bernafaskan Hindu-Budha sekarang ketika agama Islam masuk karya sastra berudah dengan gaya Islam. Hasil karya sastra pada masa ini antara lain berbentuk Kidung, Suluk dan Babad. Hasil karya sastranya antara lain: Serat Rama, Serat Wujil, Suluk Malang Sumirang, Babad Giyanti, babad Pakepung dan lain-lain.

Sastra Jawa Modern
Sastra Jawa Modern muncul ketika Belanda berkuasa di Indonesia. Imperialisme Belanda ke Indonesia membawa banyak dampak atau pengaruh khususnya dibidang karya sastra. Hasil karya sastra pada masa ini berbentuk Novel, cerkak dan lain-lain.
 

Selasa, 27 September 2011

Macapat

MACAPAT 
Sekar macapat inggih menika salah satunggaling sekar alit ingkang nggadhahi aturan ingkang sampun gumathok inggih menika guru gatra, guru wilangan lan guru lagu. ANggen damel macapat kedah ngatosaken pathokanipun, inggih menika guru gatra, guru wilangan saha guru lagu.
  • Guru gatra, inggih menika cacahing larik saben setunggal pada
  • Guru wilangan, inggih menika cacahing wanda saben saklarik
  • Guru lagu, inggih menika tibaning swara saben sakgatra.
Jinising macapat:

1.        Maskumambang
Nggambaraken jabang bayi nalika taksih wonten ing kandhutanipun ibu, ingkang dereng kawruhan jaler menapa estri, (mas ateges dereng mangertos jaler menapa estri, kumambang ateges gesangipun ngambang wonten ing kandhutanipun ibunipun. Maskumambang nggadhahi pathokan guru gatra : 4, guru wilangan, lan guru lagunipun : 12i, 6a, 8i, 8a
2.        Mijil
Ateges sampun lair saha sampun cetha kakun menapa dene estri. Pathoanipun sekar mijil inggih menika guru gatranipun 6, guru wilangan lan guru lagunipun : 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u
3.        Sinom
Ateges kaneman, minangka kalodhangan ingkang paling wigatos kangge tiang anem supados saged ngangsu kawruh sakathah-kathahipun. Pathokanipun inggih menika guru gatra : 9, guru wilangan lan guru lagunipun : 8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a
4.        Kinanthi
Saking tembung kanthi utawi nuntun ingkang ateges dituntun supados saged mlampah ngambah panguripan ing alam donya. Pathoaning sekar kinanthi inggih menika guru gatranipun 6, guru wilangan lan guru lagunipun : 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i
5.        Asmarandana
Ateges rasa tresna dhumateng tiyang sanes (kakung dhumateng estri lan kosok wangsulipun) ingkang sedaya wau sampun dados kodrat ilahi. Pathokanipun sekar asmarandana menika guru gatra 7, guru wilangan lan guru gatranipun 8a, 8i, 8e, 8a, 7a, 8u, 8a
6.        Gambuh
Saking tembung jumbuh/sarujuk kang ateges menawi sampun jumbuh/sarujuk lajeng dipun gathukaken ing antawisipun kakung kaliyan estri ingkang sami nggahahi raos tresna kala mau, ing pangangkah supados sageda gesang sesarengan. Pathokanipun guru gatra : 5, guru wilangan lan guru lagunipun : 7u, 10u, 12i, 8u, 8o
7.        Dhandhanggula
Nggambaraken gesangipun tiyang ingkang saweg seneng-senengipun, menapa ingkang dipungayuh saged kasembadan. Kelampahan gadhah sisihan/garwa, gadhah putra, gesang ingkang cekap kangge sakaluwarga. Pathokaning sekar : 10 (10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a)
8.        Durma
Saking tembung darma/weweh. Tiyang menawi sampun rumaos cekap gesangipun, lajeng tuwuh saking raos welas asih dhumateng kadang mitra sanesipun ingkang saweg nandang kaantrakan, mila lajeng tuwuh raos kepengin darma/weweh dhumateng sesami. Sedaya wau dipunsengkuyung ugi saking piwulangipun agama saha watek sosialipun manungsa. Pathokaning sekar : 7 (12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i).
9.        Pangkur
Saking tembung mungkur ingkang ateges nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Ingkang dipunpikir tansah kepingin wèwèh dhumateng sesami. Pathokaning sekar: 7 (8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i)
10.    Megatruh
Saking tembung megat roh utawa pegat rohipun / nyawanipun, awit sampun titi wancinipun katimbalan marak sowan dhumateng Ingkang Maha Kuwasa. Pathokaning sekar: 5 (12u, 8i, 8u, 8i, 8o).
11.    Pocung
Menawi sampun dados layon / mayit lajeng dipunbungkus mori pethak utawi dipunpocong saderengipun dipunkubur. Pathokaning sekar: 4 (12u, 6a, 8i, 12a).

Lirik Lagu Cidro Didi Kempot


Cidro

Wis sak mestine ati iki nelongso
Wong sing tak tresnani mblenjani janji
Opo ora eling naliko semana
Kebak kembang wangi jroning dada

Kepiye maneh iki pancen nasibku
Kudu nandang lara kaya mengkene
Remuk ati iki yen eling janjine
Ora ngiro jebul lamis wae

Gek opo salah awakku iki
Kowe nganti tego mblenjani janji
Opo mergo kahanan uripku iki
Mlarat banda seje karo uripmu

Aku nelongso mergo kebacut tresno
Ora ngiro saiki ne cidro

Kepiye maneh iki pancen nasibku
Kudu nandang lara kaya mengkene
Remuk ati iki yen eling janjine
Ora ngiro jebulmu lamis wae

Gek opo salah awakku iki
Kowe nganti tego mblenjani janji
Opo mergo kahanan uripku iki
Mlarat banda seje karo uripmu

Aku nelongso mergo kebacut tresno
Ora ngiro saiki ne cidro

Senin, 26 September 2011

Bebasan

Contoh Bebasan dan maknanya

  1. Adigang, Adigung, Adiguna -----> Orang yang mengagungkan kekuatan, keluhuran dan kepintaran
  2. Ana bapang sumimpang ---------> Menyingkirkan suatu bahaya
  3. Ana catur mungkur---------------> Tidak mendengarkan pembicaraan yang jelek
  4. Anak polah bapa kepradah -----> Orang tua yang susah karena tingkah laku anaknya
  5. Ber budi bawa laksana ---------> Orang baik pasti menepati janji
  6. Cabfkem gatel -----------------> Senang membicarakan aib orang lain
  7. Jembar segarane ---------------> mudah memaafkan
  8. Kriwikan dadi grojogan--------> Perkara kecil jadi besar
  9. Nyolong pethek --------------> Tidak diduga-duga
  10. Sluman slumun slamet --------> Selalu berhati hati
  11. Yitna yuwana lena kena ------> siapa yang hati-hati bakalan selamat
  12. Tut wuri handayani -----------> Pemimpin selalu memberikan motivasi
  13. Tumbak cucukan ------------> suka mengadu domba

Tuladha Atur Pasrah Penganten kakung

Assalamualaikum wa rahmatullahi wa barakatuh
nuwun, kula nuwun

Para rawuh kakung sumawana putri ingkang minulya, nyuwun agunging pangaksami dene kula nilaraken subasita, ngadeg wonten ing ngarsa panjenengan Bapak Ibu Tri Raharjo minangka sesulih saking Bapak Ibu Surya Atmaja sakaliyan.
Sakderengipun ngaturaken babaripun sedaya, langkung rumiyin keparenga kula sung puji sukur wonten Ngarsanipun Gusti ingkang Maha Agung, ingkang sampun kersa paring kaberkahan dhumateng kita sedaya.
Samangke keparenga kula matur wonten ngarsanipun Bapak Ibu Tri Raharjo ingkang dahat kinurmatan. Ingkang angka sepisan , sowan kula nyendikani dhawuhipun Bapak Ibu Surya Atmaja kinen ngaturaken salam ta'limipun katur Bapak Ibu Tri Raharjo sakaliyan.
Angka kalih supados masrahaken penganten kakung pun nak mas Gunawan Wibisana sumangga kula aturaken wonten ngarsa panjenengan sekaliyan.
Bapak saha IbuSura Atmaja ugi ngaturaken sanget agunging panuwun dene panjenenganipun sampung kepareng minangkani panyuwunipun inggih menika ndhaupaken nak mas Gunawan WIbisana kaliyan nak ajeng Ratna Kinanthi miturut satataning agami.
Saklajengipun mangga anggen hangula wantah saha paring piwucal, rehning nakmas Gunawan Wibisana menika prasasat taksih kothong seserepanipun ing reh bebrayan.
Ingkang bengkong mangga kula aturaken nglempengaken ingkang lepat kula aturi ngleresaken. Wasana saged maujud kulawarga ingkang sakinah mawadah warahmah kanthi linambaran taqwallah.
Ingkang angka tiga, awujud panyuwun saha pamuji mugi-mugi kanthi dhaupipun putra kekalih menika saestu sageda kinarya sarana saya sipeketing kekadangan ing antawisipun kulawarga kekalih.
Mugi-mugi Allah SWT hangijabahi sedaya panyuwun kita
Amin Amin Ya Rabalalamin

Puput pepuntoning atur kula, mbok bilih anggen kula matur kirang anuju prana kula nyuwun agenging panuwun.
Maturnuwun
Akhiru Khalam
Wassalamualaikum wa rahmatullahi wa barakatuh.
Wekdal kula aturaken dhumateng pranata titi laksana.

Jumat, 23 September 2011

Fun party

Ini saat anak-anak kelas G dari Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah UNY akan melakukan perjalanan. Dengan Tema Norak kita berangkat menuju ke pante Depok. Dengan segenap kekuatan yang penuh serta didasari rasa kekeluargaan yang mantabh, kami berangkat layaknya pawai. Walau menjadi pusat perhatian karena pakean yang norak tapi kita tetep Nancep. Seperti dapat dilihat diatas itu salah satu spot dimana  kita ngeksis.

Kamis, 22 September 2011

Sandangan

Sandhangan

....i (wulu)              : i
.... u  (suku)        : u
[.... (taling): e (tuladha: enak, bebek)
[...o (taling-tarung): o
....e (pepet)         : e (tuladha: endhog)
....h (wignyan)    : h
....= (cecak)             : ng
..../ (layar)                        : r
....]     (cakra)  : ...ra (tuladha: kranjang)
....} (cakra-keret) : ...re (tuladha: krendha)
....- (pengkal)      : ...ya (tuladha: Kyai)
x (pa-ceret)         : re
2 (nga-lelet)        : le

Aksara Jawa lan Pasangan

Aksara Jawa lan Pasanganipun


aH    n  N    c   C    r R     k   K 
  ha       na        ca        ra      ka  
 f F      t   T   sS     w   W  l   L
  da        ta         sa         wa      la
pP     d  D    j  J    y   Y  v V
  pa       dha      ja        ya      nya
m  M     g G     b  B     q  Q     z  Z